Ο Δείκτης Μάζας Σώματος (Body Mass Index – BMI), είναι ένας μαθηματικός τύπος που χρησιμοποιείται ευρέως για την αξιολόγηση του σωματικού βάρους σε σχέση με το ύψος.
Αποτελεί έναν εύκολο και γρήγορο τρόπο να εκτιμήσουμε αν ένα άτομο έχει φυσιολογικό βάρος, δηλαδή εάν είναι λιποβαρές, υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Πώς Υπολογίζεται ο Δείκτης Μάζας Σώματος
Ο τύπος που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του BMI είναι ο εξής:
ΔΜΣ=Βάρος (kg) / [Ύψος (m)]2
Αυτό σημαίνει πως ένα άτομο με σωματικό βάρος 70kg και ύψος 1,75m έχει ΔΜΣ = 70kg / [1,75m]2 => ΔΜΣ ≈ 22,85 kg/m2.
Κατηγορίες του Δείκτη Μάζας Σώματος
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο Δείκτης Μάζας Σώματος χωρίζεται σε τέσσερις (4) κατηγορίες, οι οποίες είναι οι εξής:
- Λιποβαρής: όπου έχουμε BMI κάτω από 18,5 (ΔΜΣ<18,5)
- Φυσιολογικό βάρος: όπου ΔΜΣ από 18,5 έως 24,9
- Υπέρβαρος: όπου ΔΜΣ από 25 έως 29,9
- Παχύσαρκος: όπου ΔΜΣ 30 και άνω (ΔΜΣ≥30)
- Υπάρχουν και συγκεκριμένες κατηγορίες παχυσαρκίας, οι οποίες είναι:
- Παχυσαρκία α’ βαθμού: ΔΜΣ 30-34,9
- Παχυσαρκία β’ βαθμού: 35-39,9
- Παχυσαρκία γ’ βαθμου: 40 και άνω (νοσογόνος παχυσαρκία)
- Υπάρχουν και συγκεκριμένες κατηγορίες παχυσαρκίας, οι οποίες είναι:
Πού Χρησιμοποιείται ο Δείκτης Μάζας Σώματος
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος χρησιμοποιείται ευρέως για την εκτίμηση διαφόρων παραγόντων ενός ατόμου, όπως είναι:
Εκτίμηση Υγείας
Βοηθάει στην αξιολόγηση του κινδύνου για διάφορα νοσήματα όπως οι καρδιοπάθειες, ο διαβήτης τύπου 2 και η υπέρταση, τα οποία σχετίζονται άμεσα με το υπερβάλλον βάρος ή και γενικά την παχυσαρκία.
Δημόσια Υγεία
Χρησιμοποιείται ευρέως για στατιστικές μελέτες των πληθυσμών και την παρακολούθηση της παχυσαρκίας παγκοσμίως. Έτσι, γίνεται καλύτερη αντιμετώπιση και της παχυσαρκίας αλλά και των ασθενειών που συνδέονται με αυτήν.
Ιατρική Αξιολόγηση
Χρησιμεύει ως αρχικό εργαλείο σε κλινικές για την αξιολόγηση του βάρους και της υγείας.
Πόσο αξιόπιστος είναι ο Δείκτης Μάζας Σώματος;
Γενικά, παρόλο που ο BMI είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, έχει αρκετούς περιορισμούς που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη:
Δεν Υπολογίζει την Σύσταση του Σώματος
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος δεν διαχωρίζει το λίπος από τη μυϊκή μάζα.
Ο τρόπος αυτός ταξινόμησης πιθανώς να υποτιμά ή ακόμη και να υπερεκτιμά κάποιον κίνδυνο για πρόβλημα υγείας, όπως στην περίπτωση των ατόμων με αυξημένη μυϊκή μάζα και μειωμένο λίπος.
Σε αυτήν την περίπτωση, έχουμε αυξημένο BMI και λόγω αυτού μπορεί κάποιο άτομο να κατατάσσεται ως υπέρβαρο ή παχύσαρκο, παρόλο που είναι υγιές.
Αντίστοιχα, κάποιος με φυσιολογικό BMI μπορεί να έχει υψηλό ποσοστό σωματικού λίπους. Έτσι, μπορεί να έχει παρόμοιους κινδύνους με κάποιον που έχει μεγαλύτερο Δείκτη Μάζας Σώματος και είναι υπέρβαρος ή παχύσαρκος.
Δεν Λαμβάνει Υπόψη Διάφορους Παράγοντες
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος δεν λαμβάνει υπ’όψιν διάφορους παράγοντες όπως:
Φύλο
Οι γυναίκες τείνουν να έχουν περισσότερο σωματικό λίπος από τους άνδρες.
Ηλικία
Οι ηλικιωμένοι συχνά χάνουν μυϊκή μάζα, κάτι που μπορεί να επηρεάσει τον ΒΜΙ τους.
Σωματότυπο
Ο σωματότυπος ενός ατόμου (λεπτόσωμος, μεσομορφικός, ενδομορφικός) μπορεί να αλλάξει την ερμηνεία του Δείκτη Μάζας Σώματος.
Εναλλακτικά Μέτρα αντί του BMI
Περίμετρος Μέσης
Η Περίμετρος Μέσης είναι σημαντική όσον αφορά το κοιλιακό λίπος, κάτι που από τον Δείκτη Μάζας Σώματος δεν φαίνεται. Συνδέεται άμεσα με τον κίνδυνο παχυσαρκίας και άλλων προβλημάτων υγείας.
Στην περίπτωση της συσσώρευσης σωματικού λίπους, εάν συγκεντρώνεται στη μέση και πάνω – το γνωστό σχήμα «μήλου» – υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος για ανάπτυξη προβλημάτων υγείας σε σχέση με το λίπος που συγκεντρώνεται στην περιφέρεια και γενικά στο κάτω μέρος του σώματος – το γνωστό σχήμα «αχλαδιού».
Περίμετρος μέσης που είναι μεγαλύτερη από 102cm στους άνδρες και 88cm στις γυναίκες δείχνει ιδιαίτερα αυξημένο κίνδυνο για προβλήματα υγείας όπως είναι ο διαβήτης, τα καρδιολογικά προβλήματα, καθώς και η αυξημένη αρτηριακή πίεση.
Σχέση Μέσης – Γοφών
Χρησιμοποιείται για την εκτίμηση του κινδύνου καρδιομεταβολικών νοσημάτων. Επίσης, μέσω της μέτρησης των γοφών βλέπουμε καλύτερα την κατανομή του λίπους στο σώμα.
Ποσοστό σωματικού λίπους
Μετράται με πιο εξειδικευμένες μεθόδους όπως είναι η λιπομέτρηση και βλέπουμε ακριβώς το λίπος καθώς συνήθως και την κατανομή αυτού στο σώμα μέσω αυτών των μεθόδων.
Δείκτης Μάζας Σώματος & συμπεράσματα
Ο Δείκτης Μάζας Σώματος είναι ένα χρήσιμο και εύκολο εργαλείο για την αρχική εκτίμηση του σωματικού βάρους, ιδιαίτερα σε πληθυσμιακό επίπεδο.
Ωστόσο, δεν είναι πάντα ακριβής για την αξιολόγηση της υγείας ενός ατόμου, καθώς αγνοεί σημαντικούς παράγοντες όπως η σύσταση του σώματος και η κατανομή του λίπους.
Για μια πλήρη εικόνα της υγείας, καλό είναι να συνδυάζεται με άλλες μετρήσεις και πάντα να γίνεται λήψη ιστορικού του ατόμου.
