Ολοένα και περισσότερες μελέτες εξετάζουν το πώς η διατροφή καθορίζει την ψυχολογία.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει την υγεία ως την «κατάσταση της πλήρους σωματικής, ψυχικής και κοινωνικής ευεξίας και όχι μόνο την απουσία ασθένειας ή αναπηρίας».
Σύμφωνα με αυτό, μπορούμε να σκεφτούμε τον καθοριστικό ρόλο που έχει η διατροφή στη ζωή μας και ως αποτέλεσμα, πώς μπορεί να επηρεάσει και την ψυχολογία μας.
Τι σχέση έχει η διατροφή με την ψυχική υγεία
Πλέον, η διατροφή θεωρείται παράγοντας στην προσέγγιση και διαχείριση μιας ψυχικής νόσου.
Στον υπό ανάπτυξη τομέα της ψυχολογίας της διατροφής θεωρείται πως αυτό το ζήτημα μπορεί να προβληθεί με δύο διαφορετικούς τρόπους. Ο πρώτος, είναι πώς η διατροφή επηρεάζει ψυχολογικές λειτουργίες και επιλογές. Ο δεύτερος, αντίθετα, πώς η συμπεριφορά ενός ανθρώπου μπορεί να επηρεάσει τις διατροφικές του επιλογές και την υγεία του.
Πλέον είναι σίγουρο πως η ψυχολογία και η διατροφή επηρεάζονται μεταξύ τους. Η ψυχολογία πολλές φορές καθορίζει τις διατροφικές επιλογές ενός ατόμου, αλλά και οι διατροφικές επιλογές μπορεί να καθορίσουν την εκάστοτε ψυχολογική κατάσταση.
Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται αύξηση των ψυχικών παθήσεων όπως η κατάθλιψη, η νευρική ανορεξία, το σύνδρομο υπερφαγίας ή η βουλιμία.
Όλες οι προαναφερόμενες παθήσεις εκτός από την κατάθλιψη, είναι διατροφικές διαταραχές. Έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην καθημερινή διατροφή και ψυχολογική κατάσταση ενός ατόμου, μετατρέποντας το φαγητό από μια βιολογική ανάγκη, σε τιμωρία ή ανακούφιση.
Πλέον, σύγχρονες έρευνες αποδεικνύουν το πώς η ποιότητα της διατροφής μπορεί να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην πρόληψη των παραπάνω καταστάσεων.
Πώς επιδρά η διατροφή την ψυχολογία
Αρχικά, ένα ισορροπημένο πρόγραμμα διατροφής, βοηθά έναν άνθρωπο να είναι σε παραγωγικό επίπεδο μέσα στην ημέρα του και όχι απλώς σε διεκπαιρεωτικό.
Επίσης, η σωστή διατροφή σε συνδυασμό με την άσκηση τονώνει την αυτοπεποίθηση, όσο βλέπει κανείς τις αλλαγές στο σώμα του. Ήδη λοιπόν, μόνο με δύο πράγματα που έχουμε στα χέρια μας, τη διατροφή και την άσκηση, μπορούμε να πετύχουμε καλύτερη ψυχολογία και κατά συνέπεια καλύτερη ποιότητα ζωής.
Επιπλέον, στους μηχανισμούς επίδρασης περιλαμβάνονται:
- Ο εγκέφαλος, ο οποίος έχει μεγάλο μεταβολικό ρυθμό, χρησιμοποιώντας ένα μεγάλο ποσό ενέργειας και θρεπτικών συστατικών καθημερινά. Η δομή και η λειτουργία του εγκεφάλου εξαρτάται από την παροχή αμινοξέων, λιπαρών οξέων, βιταμινών και άλλων
- Οι διατροφικές συνήθειες επηρεάζουν άμεσα το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο αυξάνει τον κίνδυνο για κατάθλιψη
- Οι νευροτροφικοί παράγοντες που παίζουν σημαντικό ρόλο στην ελαστικότητα των νευρώνων, επηρεάζονται από την πρόσληψη θρεπτικών συστατικών
Ο ρόλος των ορμονών στην ψυχολογία μας
Σεροτονίνη
Η σεροτονίνη είναι μια ορμόνη που διαδραματίζει τον ρόλο του νευροδιαβιβαστή. Εντοπίζεται στον εγκέφαλο, στο έντερο και στα αιμοπετάλια.
Καθορίζει συναισθήματα όπως ο θυμός και η επιθετικότητα, καθώς και λειτουργίες όπως ο ύπνος και η σεξουαλικότητα, επηρεάζει την ψυχολογία και τέλος το αίσθημα της όρεξης.
Όταν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης στον οργανισμό, προκαλείται επιθετικότητα και ανησυχία. Αν αυτά τα επίπεδα είναι χαμηλά για μεγάλο χρονικό διάστημα μπορεί να παρουσιαστούν διάφορες ψυχικές ασθένειες όπως διπολική κατάθλιψη, φοβίες, διαταραχές λήψης τροφής, διαταραχές του ύπνου, αδυναμία απόδοσης και ημικρανίες.
Τα ποσοστά σεροτονίνης επηρεάζονται από την κατανάλωση ενός απαραίτητου αμινοξέος, της τρυπτοφάνης, καθώς και από την κατανάλωση των βιταμινων Β6, Β12 και φυλλικό οξύ. Τρόφιμα που ευνοούν την έκκριση σεροτονίνης είναι τα αυγά, το τυρί, το τόφου, ο σολομός, οι ξηροί καρποί και οι σπόροι.
Η παραγωγή σεροτονίνης μπλοκάρεται από την κατανάλωση τροφίμων υψηλών σε πρωτεΐνη, έχοντας σαν αποτέλεσμα την επαγρύπνηση και τη συγκέντρωση.
Ντοπαμίνη
Η ντοπαμίνη, γνωστή και ως «νευροδιαβιβαστής της ευφορίας» είναι μία οργανική ουσία της οικογένειας των κατεχολαμινών, η οποία μεταφέρει μηνύματα στον εγκέφαλο.
Είναι υπεύθυνη για τα αισθήματα της τιμωρίας ή της ανταμοιβής, του κινήτρου, και της δημιουργικότητας. Επίσης, παίζει ρόλο στην μνήμη και την μάθηση. Τέλος, κατά τη διάρκεια της γυμναστικής, συμμετέχει στη ρύθμιση της κεντρικής κόπωσης, η οποία είναι αποτέλεσμα της έντονης φυσικης δραστηριοτητας.
Νοροεπινεφρίνη και ψυχολογία
Η νορεπινεφρίνη παράγεται από τον επινεφριδιακό μυελό και είναι μια ορμόνη που έχει επίσης τον ρόλο του νευροδιαβιβαστή. Ως νευροδιαβιβαστής, ο πρωταρχικός της ρόλος είναι η διέγερση.
Σε καταστάσεις έντασης και άγχους, βοηθά στη μετατόπιση της ροής του αίματος από το δέρμα μέχρι τους μύες «προετοιμάζοντας» τον οργανισμό να φύγει από την αγχωτική περίσταση.
Η ντοπαμίνη και η νορεπινεφρίνη είναι υπεύθυνες και αυξάνουν τη συγκέντρωση ενός ατόμου, ενώ βελτιώνουν και τους χρόνους αντίδρασης. Τα επίπεδα τους αυξάνονται από την κατανάλωση τροφίμων με υψηλή πρωτεΐνη.
Τροφές που βοηθούν στην καλή ψυχολογία
Βιταμίνες του συμπλέγματος Β
Aτομα με χαμηλά επίπεδα βιταμινών Β, εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης και άνοιας. Επίσης χαμηλά ποσοστά φυλλικού οξέος έχουν συνδεθεί με δυσάρεστη διάθεση.
Σίδηρος
Xαμηλά ποσοστά σιδήρου στο αίμα συνδέονται με κατάθλιψη. Η πρόσληψη επαρκούς ποσότητας σιδήρου μας βοηθάει στην ψυχική ισορροπία. Συνήθως συνδυάζεται μαζί με βιταμίνη C για την καλύτερη απορρόφησή του από τον οργανισμό.
Ω-3 λιπαρά οξέα και ψυχολογία
Tα Ω-3 λιπαρά οξέα βελτιώνουν τη σκέψη, τη μνήμη και κατ’ επέκταση τη διάθεση.
Ψευδάργυρος
Βοηθά στον έλεγχο του οργανισμού σε συνθήκες έντονου στρες, ενώ τα χαμηλά επίπεδα ψευδαργύρου συνδέονται με την κατάθλιψη.
Μαγνήσιο
Το μαγνήσιο χορηγείται και σε γυναίκες που έχουν συμπτώματα προεμμηνορρυσιακού συνδρόμου. Παίζει μεγάλο ρόλο στη μείωση του άγχους και του στρες.
Τρυπτοφάνη
Είναι ένα απαραίτητο, πρωτεϊνικό αμινοξύ καθώς είναι υπεύθυνο για την παραγωγή της σεροτονίνης.
