Η κορτιζόνη είναι μια στεροειδής ορμόνη, της οποίας η δραστική της μορφή στον ανθρώπινο οργανισμό ονομάζεται κορτιζόλη.
Η φαρμακευτική κορτιζόνη, είναι η απαραίτητη θεραπεία για όσους πάσχουν από παθήσεις των επινεφριδίων. Είναι φάρμακο που καταστέλλει τις φλεγμονές, αντιαλλεργικό και έχει ανοσοκατασταλτική δράση. Προσφέρεται επίσης και σε μορφή ένεσης, χαπιού, αλοιφής ή σε κολλύριο.
Στην μορφή κολλυρίου και αλοιφής, η δράση της είναι πιο ελαφριά. Όπως σχεδόν όλα τα χάπια όμως, έτσι και η κορτιζόνη έχει αρκετές παρενέργειες.
Παρενέργειες κορτιζόνης
Οι παρενέργειες της κορτιζόνης είναι αρκετές.
Δυστυχώς επηρεάζουν την εικόνα του σώματος, πράγμα που δεν είναι και ό,τι πιο ευχάριστο στα περισσότερα άτομα.
Η κορτιζόνη, ευθύνεται για αύξηση βάρους, αλλά αυτή η αύξηση δεν είναι λίπος. Είναι κατακράτηση υγρών! Αυξάνει επίσης την όρεξη, με αποτέλεσμα το άτομο να λαμβάνει περισσότερες θερμίδες χωρίς να τις καίει και να αποκτά κατά συνέπεια κιλά σε λίπος.
Επίσης, η κορτιζόνη αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα, κάτι που προκαλεί περισσότερη επιθυμία για γλυκό ή υδατάνθρακα.
Σε πόσο καιρό αποβάλλεται η κορτιζόνη;
Το κάθε άτομο είναι διαφορετικό και εξαρτάται από πολλούς παράγοντες ο χρόνος που χρειάζεται να αποβληθεί η ουσία.
Κύριοι παράγοντες όμως είναι, η δόση κορτιζόνης και το χρονικό διάστημα λήψης της. Επίσης, η ηλικία του ατόμου, η συχνότητα άσκησης του καθώς και το πόσο καλές και υγιεινές συνήθειες διατροφής ακολουθεί.
Ένας μέσος όρος, για να απαλλαγεί το σώμα απο την κορτιζόνη, είναι 16 με 22 ώρες. Για να αποβληθεί πλήρως από τον οργανισμό, θα πρέπει να περάσουν κατά μέσο όρο 5 χρόνια.
Τέλος, όταν λαμβάνεται κορτιζόνη, επειδή είναι δυνατό φάρμακο με αρκετές παρενέργειες στο σώμα, θα πρέπει σιγά σιγά να μειώνονται οι δόσεις έτσι ώστε να μπορέσει και πιο εύκολα μετά το σώμα να την αποβάλλει.
Κορτιζόνη και κατάθλιψη
Η κατάθλιψη είναι μια σοβαρή παρενέργεια είτε της μακροχρόνιας λήψης κορτιζόνης, είτε υπερβολικής δόσης για σύντομο χρονικό διάστημα.
Σε περίπτωση που το άτομο αντιμετωπίσει συμπτώματα κατάθλιψης, όπως είναι, να μην έχει όρεξη, ή να τρώει χωρίς να πεινάει μόνο και μόνο για να απαλλαγεί απο το γενικός άγχος που προκαλεί την κατάθλιψη.
Αν κάποιος δεν έχει καμία όρεξη μέσα στην ημέρα, κοιμάται πολλές ώρες και νιώθει αδιαθεσία, τότε θα πρέπει να επισκεφθεί το γιατρό του.
Κορτιζόνη και αυπνία
Η αϋπνία είναι μια από τις παρενέργειες της κορτιζόνης και γενικά ο μη ποιοτικός και ανήσυχος ύπνος.
Δεν είναι παρενέργεια όμως που θα πρέπει να ανησυχήσει ένα άτομο, αφού μπορεί μέσω της σωστής διατροφής να προληφθούν τυχόν προβλήματα έλλειψης ύπνου. Μαζί με την παρενέργεια της αϋπνίας, προηγούνται άλλες παρενέργειες και γενικά συνδέονται όλα μεταξύ τους.
Για παράδειγμα, η νευρικότητα, το πιο πολύ στρες και άγχος, η αύξηση βάρους είναι παρενέργειες που όλες μαζί οδηγούν και στο κακό και μη ποιοτικό ύπνο το βράδυ.
Κορτιζόνη και αλκοόλ
Η κορτιζόνη είναι ένα πολύ ισχυρό αντιφλεγμονώδες, οπότε μαζί με τη λήψη της θα πρέπει να αποφεύγεται εντελώς το αλκοόλ.
Ο συνδυασμός δυνατού αντιφλεγμονώδους φαρμάκου μαζί με το αλκοόλ, πολύ πιθανό να προκαλέσει έλκη στο στομάχι.
Πώς μπορεί να συνεισφέρει η διατροφή στη λήψη της κορτιζόνης;
Λόγω της κορτιζόνης, παρατηρούνται διάφορες παρενέργειες και αλλαγές στο άτομο που τη λαμβάνει.
Πολλές από αυτές τις παρενέργειες σχετίζονται άμεσα με τη διατροφή. Αναλυτικότερα, η υγιεινή διατροφή στα άτομα που λαμβάνουν κορτιζονούχα φάρμακα μπορεί να συνεισφέρει:
Διατήρηση σταθερού σωματικού βάρους
Η λήψη κορτιζόνης οδηγεί σε κατακράτηση υγρών και νατρίου, καθώς και σε αυξημένο αίσθημα πείνας.
Το αποτέλεσμα είναι να καταναλώνει κάποιος περισσότερες θερμίδες από αυτές που χρειάζεται. Επίσης, αυξάνει το σάκχαρο στο αίμα, κάτι το οποίο προκαλεί ξαφνική πείνα και επιθυμία για γλυκό, αφού το ανέβασμα του σακχάρου ακολουθείται από μια γρήγορη πτώση αυτού.
Η σωστή διατροφή λοιπόν θα βοηθήσει το άτομο να τρέφεται σωστά και υγιεινά, καταναλώνοντας γεύματα με μεγάλο κορεσμό και με βάση τις θερμίδες που ο οργανισμός του χρειάζεται.
Επίσης, με τη σωστή διατροφή θα ρυθμιστεί η κατανάλωση ελεύθερων σακχάρων, με την οποία θα ρυθμιστεί το ξαφνικό αίσθημα πείνας. Τέλος θα μπορέσει να ρυθμιστεί και να αποφευχθεί η κατακράτηση υγρών και νατρίου στο σώμα.
Κορτιζόνη και Οστεοπόρωση
Με τη λήψη κορτιζόνης, αυξάνεται ο κίνδυνος εμφάνισης αδύναμων και εύθραυστων οστών.
Αυτό συμβαίνει διότι η κορτιζόνη μειώνει την ποσότητα ασβεστίου, βιταμίνης D και φωσφόρου στο σώμα. Με τη σωστή διατροφή θα μειωθεί ο κίνδυνος οστεοπόρωσης, μέσω επαρκούς λήψης των παραπάνω θρεπτικών συστατικών, ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού.
Κορτιζόνη και Κατάθλιψη
Σε άτομα με κατάθλιψη παρατηρούνται συμπεριφορές όπως η έλλειψη όρεξης ή, αντίθετα, η κατανάλωση τροφής “μηχανικά”, για προσπάθεια απαλλαγής από το γενικός άγχος που προκαλεί η κατάθλιψη.
Η διατροφή μπορεί να συμβάλλει έμπρακτα σε αυτό, προσφέροντας στο άτομο τρόφιμα που η μη κατανάλωσή τους εμποδίζει τη διαύγεια του εγκεφάλου (σελήνιο, βιταμίνη D, ψευδάργυρος, ω-3 λιπαρά).
Γενικές διατροφικές συστάσεις
Τα άτομα που λαμβάνουν κορτιζόνη έχουν διαφορετικές διαιτητικές ανάγκες σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Τα άτομα αυτά πρέπει να:
- καλύπτουν τις αυξημένες ανάγκες τους σε πρωτεΐνη (1,5 γρ/κιλό σωματικού βάρους)
- λαμβάνουν ακόρεστα λιπαρά οξέα εξαιτίας των μειωμένων αναγκών σε λίπος (<30% των ημερήσιων θερμίδων)
- λαμβάνουν επαρκή ποσότητα υδατανθράκων (50% των ημερήσιων θερμίδων), εκ των οποίων μόνο το 20% να είναι απλοί
- καταναλώνουν επαρκείς ποσότητες ασβεστίου, βιταμίνης D, καλίου, ψευδαργύρου, βιταμίνες του συμπλέγματος B κ.α.
- προσέχουν την ποσότητα νατρίου
- περιορίσουν τα κορεσμένα λιπαρά
- αποφεύγουν το αλκοόλ, καθώς ο συνδυασμός ενός δυνατού αντιφλεγμονώδους, όπως είναι η κορτιζόνη, μαζί με το αλκοόλ, μπορεί να προκαλέσει έλκη στο στομάχι
- εντάξουν στη ζωή τους τη σωματική άσκηση
Συμπερασματικά
Όλα τα παραπάνω είναι παρενέργειες και προβλήματα που μπορεί να αντιμετωπίσει ένα άτομο, όταν λαμβάνει κορτιζόνη για μεγάλο χρονικό διάστημα, ή μεγάλες ποσότητες σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό, τα άτομα που λαμβάνουν μόνιμα κορτιζόνη σαν φαρμακευτική αγωγή, να συμβουλεύονται έναν επιστήμονα της Διατροφής που θα δώσει λύσεις, συμβουλές και διεξόδους.
Ένας έμπειρος Διατροφολόγος μπορεί να προτείνει πραγματοποιήσιμες, εύκολες και εξατομικευμένες αλλαγές, τόσο στη διατροφή όσο και στην καθημερινότητά του που θα επιφέρουν καλύτερη οστική, σωματική αλλά και πνευματική υγεία.
